سونوگرافی انومالی اسکن
سونوگرافی آنومالی اسکن (Anomaly Scan) یا سونوگرافی سطح دوم، یکی از مهمترین و حیاتیترین سونوگرافیها در دوران بارداری است که معمولاً بین هفتههای ۱۸ تا ۲۲ بارداری انجام میشود. این سونوگرافی به منظور بررسی دقیق آناتومی جنین و تشخیص ناهنجاریهای ساختاری احتمالی انجام میشود.
هدف اصلی این بررسی، شناسایی اختلالات ساختاری مهم در اندامهای اصلی جنین از جمله مغز، قلب، ستون فقرات، کلیهها و اندامهای حرکتی است. این سونوگرافی یکی از ابزارهای کلیدی در پزشکی مادر و جنین به شمار میآید و میتواند اطلاعات بسیار مهمی را در اختیار پزشک متخصص قرار دهد تا تصمیمگیری مناسبتری در ادامه بارداری انجام شود.
زمان مناسب برای انجام آنومالی اسکن
همانطور که گفته شد، بهترین زمان برای انجام این سونوگرافی بین هفتههای ۱۸ تا ۲۲ بارداری است. در این بازه زمانی، بیشتر اندامهای جنین بهطور کامل شکل گرفتهاند و اندازه آن نیز برای بررسی دقیق مناسب است. اگر این سونوگرافی زودتر از هفته ۱۸ انجام شود، ممکن است برخی از ناهنجاریها قابل تشخیص نباشند، و اگر دیرتر از هفته ۲۲ انجام شود، فرصت لازم برای تصمیمگیری و اقدامات درمانی محدود میشود.
آنچه در آنومالی اسکن بررسی میشود
در این سونوگرافی، تکنسین یا پزشک متخصص سونوگرافی با دقت جنین را بررسی میکند. مهمترین مواردی که در آنومالی اسکن بررسی میشود عبارتاند از:
- بررسی ساختار مغز و جمجمه
- وجود هرگونه ناهنجاری مانند هیدروسفالی، آنسفالی یا سایر مشکلات مغزی.
- بررسی قلب جنین
- تعداد حفرههای قلب، نظم ضربان، دیوارهها و دریچههای قلب.
- بررسی ساختار رگهای بزرگ (آئورت و شریان ریوی).
- بررسی صورت و اندامهای صورت
- وجود شکاف لب (لب شکری) یا شکاف کام.
- بررسی ساختار چشمها و بینی.
- بررسی ستون فقرات
- تشخیص ناهنجاریهایی مانند اسپینا بیفیدا.
- بررسی اندامهای شکمی
- معده، کلیهها، مثانه و دیافراگم بررسی میشوند.
- بررسی ورود اندامهای شکمی به درون قفسه سینه (فتق دیافراگماتیک).
- بررسی اندامهای حرکتی
- طول و شکل استخوانهای ران، بازو، ساق پا و ساعد.
- بررسی حرکات طبیعی اندامها.
- بررسی اندازهگیریهای رشد جنین
- اندازه دور سر، دور شکم، طول استخوان ران و وزن تخمینی جنین.
- بررسی میزان مایع آمنیوتیک و موقعیت جفت.
آیا آنومالی اسکن درد دارد؟
خیر، آنومالی اسکن یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی و بدون درد است. این سونوگرافی همانند سونوگرافیهای معمولی شکمی انجام میشود. مقداری ژل بر روی شکم مادر مالیده میشود و پروب سونوگرافی بر روی آن حرکت میکند تا تصاویر لازم تهیه شود.
دقت سونوگرافی آنومالی اسکن چقدر است؟
اگرچه آنومالی اسکن ابزار بسیار دقیقی است، اما هیچ آزمایشی صد در صد نیست. برخی ناهنجاریهای جزئی یا نادر ممکن است در سونوگرافی قابل تشخیص نباشند. با این حال، بیشتر ناهنجاریهای مهم ساختاری (حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد) با این سونوگرافی قابل شناسایی هستند.
آیا جنسیت جنین در آنومالی اسکن مشخص میشود؟
بله، در بیشتر موارد جنسیت جنین در آنومالی اسکن قابل تشخیص است، مگر اینکه موقعیت جنین بهگونهای باشد که امکان مشاهده ناحیه تناسلی وجود نداشته باشد. با این حال، هدف اصلی این سونوگرافی تعیین جنسیت نیست بلکه بررسی سلامت و ساختار بدن جنین است.
در صورت مشاهده ناهنجاری چه باید کرد؟
اگر در آنومالی اسکن ناهنجاری مشاهده شود، پزشک ممکن است آزمایشهای بیشتری مانند:
- اکو قلب جنین (Fetal Echo)
- آمنیوسنتز
- MRI جنینی
- تکرار سونوگرافی با دستگاههای پیشرفتهتر
را پیشنهاد دهد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به مشاوره ژنتیک یا بررسیهای تخصصیتر با همکاری فوق تخصص طب مادر و جنین باشد.
نقش آنومالی اسکن در سلامت مادر و جنین
انجام سونوگرافی آنومالی اسکن به پزشک این امکان را میدهد که:
- سلامت کلی جنین را ارزیابی کند.
- نقایص ساختاری جدی را شناسایی کند.
- در صورت لزوم، برای مدیریت بهتر بارداری و زایمان برنامهریزی کند.
- در برخی موارد، اقدامات درمانی داخل رحمی را در نظر بگیرد.
آیا انجام این سونوگرافی ضروری است؟
بله، آنومالی اسکن یکی از مهمترین مراحل غربالگری در دوران بارداری است و در بسیاری از کشورها بهعنوان یک استاندارد مراقبتی توصیه میشود. حتی اگر آزمایشهای اولیه بارداری (مانند سونوگرافی NT یا آزمایشهای غربالگری سه ماهه اول) طبیعی باشند، آنومالی اسکن همچنان باید انجام شود، زیرا میتواند اطلاعات دقیقتری از وضعیت ساختاری جنین ارائه دهد.
نکاتی که باید قبل از آنومالی اسکن بدانید
- نیازی به ناشتا بودن نیست.
- معمولاً نیازی به پر بودن مثانه نیست (مگر در اوایل هفته ۱۸).
- سعی کنید آرامش داشته باشید؛ این یک بررسی دقیق اما غیرتهاجمی است.
- همراه داشتن مدارک پزشکی قبلی میتواند به پزشک کمک کند.
سونوگرافی آنومالی اسکن یک بخش بسیار مهم از مراقبتهای دوران بارداری است. این بررسی تخصصی میتواند ناهنجاریهای جدی را قبل از تولد شناسایی کند و به پزشک کمک کند تا برنامهریزی دقیقی برای مدیریت بارداری انجام دهد. اگرچه انجام آن ممکن است با استرس همراه باشد، اما آگاهی از وضعیت جنین، فرصتی برای تصمیمگیری آگاهانه و مناسب برای والدین فراهم میآورد.
اگر در هفتههای ۱۸ تا ۲۲ بارداری هستید، حتماً این سونوگرافی را طبق توصیه پزشک خود انجام دهید تا از سلامت جنین خود اطمینان حاصل کنید.

